Functies

De functies van zelfbeschadiging

Zelfbeschadiging geeft een directe afname van de spanning, vaak vergezeld met een gevoel van rust en controle. Het gedrag heeft dus een functie. Vaak onbewust. Bijvoorbeeld:

• Het reguleren van emoties. Door jezelf te beschadigen creëer je voor jezelf een ontlading van vooral acute, negatieve gevoelens. Je voelt de spanning afnemen, de rust en controle terugkomen. Of je doet het juist om weer te voelen dat je leeft: de pijn, de kleur en warmte van bloed zijn een teken dat je er nog helemaal bij bent.
• Gedachten verzetten. Door de pijn richt je je aandacht even op iets heel anders zodat je niet meer aan de nare dingen hoeft te denken of zelfs een herbeleving weet te overstemmen.
• Een nare situatie stoppen. De zelfbeschadiging zorgt ervoor dat anderen schrikken en de aandacht naar de zelfbeschadiging gaat. Er komt zo een eind aan een nare situatie, bijvoorbeeld een ruzie.
• Een dissociatieve toestand doorbreken. Zelfbeschadiging kan helpen momenten of periodes van dissociatie of depersonalisaties te beëindigen. Het doorbreekt gevoelloosheid, of het gevoel dat je niet bestaat.
• Zelfdoding voorkomen. Soms geldt dat iemand zichzelf beschadigt om erger te voorkomen. Je voorkomt dat je een einde aan je leven maakt door de opgebouwde spanning een uitweg te bieden.
• Communicatie. Zelfbeschadiging kan onbewust een manier zijn om aan de omgeving te laten weten dat je het heel moeilijk hebt en dringend hulp nodig hebt. Vaak weet iemand niet hoe hij of zij dat op een andere manier zou kunnen doen. Het kan zijn dat iemand gewend is om alleen aandacht te krijgen als er iets ergs aan de hand is. Iemand kan op zo’n moment niet anders. Het is dus geen aandachttrekkerij of aanstellerij.
• Begrenzing. Soms hebben mensen het gevoel dat ze vervloeien met hun omgeving. Door jezelf dan te beschadigen, stel je opnieuw vast waar je lichaam – oftewel jezelf – eindigt; en daarmee welke gevoelens bij jou horen en welke bij anderen.
• Straf. Zelfbeschadiging kan ook een manier zijn om jezelf te straffen of uitdrukking te geven aan ‘zelfhaat’ of ‘zelfverachting’.
• Sensatie. Een minderheid noemt sensatie zoeken als reden: het geeft hen gevoelens van opwinding of blijdschap.